دلیل این همه گریه چیست؟ چه فائده ای دارد؟

یکی از موضوعاتی که در روایات اهل بیت(ع) بدان سفارش شده و اجر و ثواب زیادی برای ان ذکر شده است،موضوع عزاداری و اشک ریختن برای امام حسین(ع) است، برخي از روايات در خصوص گريه بر امام حسين(ع) عبارت است از:
1. امام معصوم(ع) فرمود: «هر چشمي در روز قيامت به جهت سختي‏ها، گريان است؛ مگر چشمي كه بر امام حسين(ع) گريسته باشد، اين چشم خندان و بشاش است».{الخصائص الحسينيه، ص 140}.
2. امام رضا(ع) مي‏فرمايد: «گريه بر امام حسين(ع) گناهان بزرگ را محو مي‏كند».{مسند امام رضا(ع)، ج 2، ص 27 }.
3. امام صادق(ع) مي‏فرمايد: «كسي كه به ياد امام حسين(ع) به مقدار بال مگسي، اشك از چشمانش جاري شود؛ ثوابش بر خداوند است و خداوند به كمتر از بهشت براي او راضي نمي‏شود».{بحارالانوار، ج 44، ص 291}.
4. از امام معصوم(ع) نقل شده است: «هر كه بگريد يا بگرياند يا حالت اندوه و گريه داشته باشد، بر مصيبت امام حسين(ع)، بهشت براي او واجب مي‏شود».{الخصائص الحسينيه، ص 142}.
5. امام رضا(ع) مي‏فرمايد: «... پسر شبيب! اگر مي‏خواهي براي چيزي گريه كني، پس براي حسين بن علي(ع) گريه كن كه او را ذبح كردند؛ چنان كه گوسفند را ذبح مي‏كنند ... پسر شبيب! اگر براي حسين چنان گريه كني كه اشك‏هايت بر گونه‏هايت جاري شود، خداوند همه گناهان كوچك و بزرگ تو را مي‏آمرزد، اندك باشد يا بسيار ...».{بحارالانوار، ج 44، ص 285}.
در مورد حكمت گريه بر امام حسين(ع) مطالبي بيان شده كه به نظر مي‏رسد به تنهايي صحيح نباشد؛ از جمله:
الف. گريه ذاتاً خوب و سبب پالايش روح است؛ كه اين پالايش روحي در مجالس عزاداري امام حسين(ع) بيشترين ثمربخشي را دارد.
ب. گريه بر امام حسين(ع) به عنوان تشكّر و سپاس از او است؛ ولي اين مطلب صحيح نيست؛ زيرا اگر ما موظف به تشكر از امام حسين(ع) بوديم، راه ديگري براي تشكر وجود نداشت كه با آه و اندوه و حزن اين سپاس را عيني سازيم و اصلاً آيا آن حضرت نيازمند به تشكّر است؟!
ج. امام حسين(ع) از گريه ما بهره‏مند مي‏گردد؛ از آنجا كه با گريه به رشد معنوي مي‏رسيم و واسطه اين فيض ياد امام حسين(ع) است در نتيجه به مقامات آن حضرت نيز اضافه مي‏شود.
د. برخورداري از ثواب و شفاعت؛
اين فوائد هر چند براساس بعضي تحليل‏ها و روايات در حد خود صحيح است؛ ولي آيا نمي‏توان حكمت مهم‏تر، با ارزش‏تر و فراتر از معاملات اين چنيني، در وراي گريه در نظر گرفت تا مجبور شويم حكمت گريه بر امام حسين(ع) را در يك شفاعت و ثواب و يا تشكر، منحصر و محدود سازيم؟!
با توجه به آنچه كه در حقيقت گريه رشد روحاني و تقوا و نيز فلسفه عزاداري امام حسين(ع) مطرح است؛ مي‏توان گفت حكمت گريه بر اباعبدالله(ع) دو امر مهم و اساسي است كه هر يك به نوبه خود اثر وضعي خاصي بر جاي مي‏گذارند:
يكم. بُعد اخلاقي؛ چنان كه روشن است، گريۀ ارزشي در فرهنگ شيعي اولاً، گريه ‏اي است كه موجب تعالي و رشد روح است و ثانياً سرچشمه آن معرفت است. گريه بر امام حسين(ع)، يا به جهت ياد كردن غم و اندوه از دست دادن عاشق حقيقي خداوند متعال است كه تجلي‏گاه اوصاف الهي بود و مؤمنان، بوي گل را از گلاب او استشمام مي‏كردند.
چون كه گل رفت و گلستان شد خراب‏ بوي گل را از كه بوييم، از گلاب‏
و يا به دليل عقب‏ماندگي روحي و نداشته‏ هاي خود، در مقابل مناقب و فضايل آن بزرگوار و ياران باوفايش است. در واقع گريه بر اين است كه حبيب‏بن مظاهر كه بود و چه داشت و من كيم و چه در كف دارم؟ اشك ريختن بر علي‏اكبر، ناله بر خود است كه آن جوان رشيد چه فضايلي را دارا بود و من تا چه اندازه آن خصلت‏ها را دارم؟ و ...
اگر گريه ما از اين منشأ دور است، بايد بكوشيم اشك و آه خود را به اين سمت سوق دهيم تا بر اثر آن، روحمان تعالي يابد. در حقيقت اين گريه، نشان دادن دردي است كه انسان را به حركت و جوشش وامي‏دارد تا خود را به آن درجه از كمالات برساند و اين چنين اشكي انسان‏ساز است.
دوم. بعد اجتماعي؛ اگر گريه بر اباعبدالله(ع)، از سر معرفت باشد و منشأ آن نيز بعد اخلاقي اين حركت باشد؛ قطعاً اين حزن و اندوه، پس از آن كه موجب تحوّل دروني انسان گرديد، زمينه را براي تحولات اجتماعي فراهم مي‏سازد. وقتي گريه بر امام حسين(ع)، گريه‏اي در جهت تعالي روح شد و موجب گرديد كه آدمي در فضايل اخلاقي و فردي خود، تأمل و تجديدنظر كند؛ قطعاً اين تحوّل دروني، زمينه را براي ساختن اجتماعي در راستاي اهداف متعالي اسلام فراهم خواهد ساخت.