شرایط عقد موقت را بیان کنید ؟

متن سوال: 
سلام. شرايط عقد موقت را بيان کنيد ؟

سلام وقت شما بخير

عقد موقت يکي از قوانين پيشرفته و مترقي اسلام عزيز است که در جاي خود بسيار کارساز و مفيد مي­ باشد. همانگونه که از نام آن برمي­ آيد، اين عقد براي مواقع اضطراري است تا جامعه گرفتار گناه و فساد اخلاقي نشود. خداوند متعال در قرآن کريم از اين عقد اينگونه ياد مي­ کند: «فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً.»[?] (با زن هايى که ازدواج موقت مى‏ کنيد، بايد مهر آن ها را به عنوان يک امر واجب بپردازيد).

عقد موقت و خانم­ هاي غير باکره:

منظور از خانم غير باکره، خانم­ هايي هستند که ازدواج کرده­ اند و به واسطه­ ي طلاق ويا مرگ شوهر هم اکنون مجرد هستند. اين خانم­ ها بايد در درجه­ي اوّل در فکر عقد دائم با مردي در شأن خود باشند، اما چون از يک طرف ممکن است سال­ها در انتظار چنين شوهري بمانند و از طرف نياز عاطفي به يک مرد نتواند آن ها را از گناه باز دارد، مي ­توانند با در نظر گرفتن ملاحظات عقد موقت، مدتي را در عقد موقت با مردي سپري نمايند تا در گناه و فساد گرفتار نشوند. همچنين برخي از اين خانم­ ها که بنا به دلايلي نمي­ توانند ازدواج دائم داشته باشند، مي­ توانند با عقد موقت نياز عاطفي و بلکه مالي خود را مرتفع گردانند. مثلا خانم­ هايي هستند که فرزند دختر دارند و صلاح نمي ­دانند دختر جوان­شان زير دست ناپدري بزرگ شود. يا اين که پسرهايي دارند که به او اجازه­ ي چنين ازدواجي نمي­ دهند. در اين رابطه عمل به تذکرهاي ذيل توصيه مي­ شود:

?? هويت مردي که مي­ خواهد با او ازدواج موقت داشته باشد معلوم باشد.

?? از اين موضوع کسي را مطلع نسازند.

?? سعي کنند مردي را انتخاب کنند که توجه به نيازهاي عاطفي آن ها هم داشته باشد.

?? تعدّد ازدواج موقت با افراد مختلف ممکن است موجب نتوع طلبي خانم و در نهايت به خطر افتادن سرمايه­ ي عفت و حياي او گردد. لذا سعي کنند با دقت مردي را انتخاب نمايند که بتوانند براي مدتي طولاني روي او حساب باز کنند.

?? اگر قصد ازدواج دائم دارند، مراقب باشند که جلوه­ هاي ازدواج موقت آن ها را از عقد دائم و غافل نکند. کم نيستند خانم­ هايي که دوران طراوت جواني خود را مشغول عقد موقت بوده­ اند و در دروان ميان­ سالي به يک باره خود را تنها و بي ­پناه مي­ بينند.

عقد موقت و خانم­ هاي باکره:

عقد موقت براي خانم­ هاي باکره (يعني خانم­ هايي که هنوز شوهر نديده ­اند) در وحله­ ي اوّل به صلاح نيست و بيش از هر چيز موجب درد سر مي­ گردد. اما صادق (عليه­ السلام) در مورد ازدواج موقت با دختر باکره مي­ فرمايند: ازدواج موقت با دختر باکره کراهت دارد؛ چرا که موجب بروز عيب براي خانواده­ اش مي­ گردد.[?] در اين قسمت چند مورد از گرفتاري­ هاي اين نوع ازدواج براي دختر باکره بيان مي ­شود:

?? معاشرت با يک مرد در دوران عقد موقت براي روحيات لطيف دختر مشکل ساز است و ممکن است که بعد از ازدواج دائم نتواند آن گونه که بايد در حق همسر خود محبت داشته باشد.

?? چون دختر تجربه­ ي زندگي با مردي را ندارند، ممکن است مورد سوء استفاده قرار گرفته و عمري را در اندوه ندانم کاري خود سپري کنند. چه اين سوء استفاده به لحاظ از بين رفتن بکارت باشد و چه اينکه به نحو دامي باشد که مردهاي شياد براي او مي­ چينند تا وي را در منجلاب فساد قرار دهند.

روزي دختر خانمي که به دليل فوت پدر، اجازه ­اش ازدواجش در دست خودش بود، سراسيمه به مرکز مشاوره مراجعه کرد. اين دختر با پسري رفيق مي ­شود و بعد با يکديگر صيغه­ ي محرميت مي­ خوانند. رابطه­ ي عاطفي ميان اين دو آن قدر صميمانه مي­ شود که کاملا يقين مي­ کنند ازدواجشان حتمي است. روي همين اساس متأسفانه دختر، خانم بکارت خود را در معاشرت با پسر از دست مي­ دهد. بعد از مدتي پسر به دليل ممانعت خانواده­ اش از ازدواج با او سر باز مي ­زند و با يک معذرت خواهي ساده او را به حال خود رها مي­ سازد و دنبال کار خود مي­ رود. حالا اين دختر مانده بود با مشکل بزرگي که زندگي آينده­ ي او را در هاله­ اي از ابهام قرار داده بود!

?? بسياري از مردهايي که رو به ازدواج موقت مي­ آورند، در اين ازدواج فقط به جنبه­ ي غريزي آن مي ­نگرند و توجهي به خواسته­ هاي عاطفي دختر ندارند. اين بي ­توجهي ممکن است باعث شود تا به تدريج دختر از جنس مرد متنفر شود و به خواستگارهاي خود هم جواب منفي بدهد.

?? دختري که طعم معاشرت با مردي را نچشيده ممکن است در ازدواج موقت به يکباره به وي علاقمند شده و نتواند از او جدا شود. از يک طرف مي ­بيند که زندگي دائم با آن مرد غير ممکن است و از طرف ديگر با عشق و محبتي که از او در دلش افتاده نمي­ تواند ـ در قالب ازدواج دائم ـ مرد ديگري را در زندگي خود پذيرا باشد.

?? ممکن است دختر به دليل جذابيت عقد موقت، دوران طلايي جواني خود را از دست بدهد و با امروز و فردا کردن، خواستگار يا خواستگارهاي خوب خود را از دست بدهد.

با اين مسائل مشخص شد که عقد موقت براي دخترهاي باکره مشکل ساز بوده و بسيار خطرناک مي­ باشد. حال با در نظر گرفتن اين مسأله اگر دختر خانم ديد که تاب تحمل نداشته و مي­ رود تا به گناه بيفتد مي ­تواند ابتدا مشکل خود را با يک کارشناش مذهبي در ميان بگذارد. چه بسا آن کارشناس راه­ کاري به او ارائه کرد تا از اين مشکل رهايي يابد. به هر حال تا مي­ تواند در مقابل مسائل عاطفي و نيازهاي غريزي تحمل داشته باشد تا دچار درد سر نشود. در برخي موارد بسيار استثنايي که دختر به خاطر اين مسائل نمي ­تواند پاک بماند و حتي مبتلا به مشکلات روحي و رواني شده است. از باب دفع افسد به فاسد مي­ تواند با عقد موقت به صورت موقتي مشکل خود را مرتفع نمايد. حال اگر دختر خانمي اجازه ­اش در دست خودش بود که با نهايت دقت با مردي عقد موقت مي­ بندد و اگر اجازه در دست ولي بود. اينجا عرفا وشرعا بر ولي واجب است که با ازدواج موقت به نياز دختر خود رسيدگي نمايد و او را از اين گرفتاري نجات دهد.

در اين عقد بايد تذکرهاي ذيل لحاظ شود:

?? حتي الإمکان معاشرتشان در حد صحبت و گفتگوي معمولي باشد تا از آسيب­ هاي عقد موقت دورتر باشند.

?? سعي کنند بجز پدر و مادر شخص ديگري را متوجه اين عقد نکنند و با آن ها در مورد اين مسأله صحبتي به ميان نياورند. چه اين شخص برادر و خواهر باشد و چه رفيق صميمي. چرا که ممکن است بعدها همين افراد موضوع عقد موقت دختر را بر زبان جاري کنند و مشکل بزرگي براي وي درست کنند. (البته مخفي بودن موضوع عقد موجب نشود که دختر از مشورت با اهل آن خودداري نمايد)

?? طولاني بودن زمان عقد موقت در برخي موارد براي خانم درد سر ساز است. دختر تمايلي به ادامه­ ي اين عقد ندارد و مرد مابقي مدت را به او نمي­ بخشد. همچنين با توجه به اين که خواستگاري از خانمي که در عقد ديگري است حرام است ممکن است در دروان عقد موقت خواستگار خوبي براي خانم پيدا شود و دختر به خاطر اين که در عقد ـ موقت ـ ديگري است نتواند پذيراي او باشد. روي همين اساس پيشنهاد مي­ گردد که در ضمن خواندن صيغه­ ي عقد، دختر از مرد وکالت بلاعزل بگيرد که هر وقت خواست بتواند از طرف مرد مابقي عقد را بر خود ببخشد.

?? به محض اينکه متوجه شديد در ازدواج موقت نياز عاطفي شما برطرف شده ديگر به آن ادامه ندهيد.

در پايان چند نکته­ ي ضروري در مورد عقد موقت ذکر مي­ گردد:

?? در عقد موقت بايد زمان و مهريه­ ي آن به صورت مشخص معين گردد. در غير اين صورت عقد اشکال دارد. در برخي از مشاوره­ ها که مي­ ديدم دو نفر با يکديگر عقد موقت خوانده­ اند. از آن ها مي ­پرسيدم مقدار مهريه چقدر است؟ مي­ ديدم که مي­ گويند خانم گفته من مهر نمي­ خواهم! و حال آن که چنين عقدي باطل است. يا مي­ پرسيدم عقد موقت به چه مدّت است؟ مي­ گفتند: گفتيم فعلا بخوانم بعد تا هر وقت شد ادامه مي­ دهيم!

?? کسي که قبلا در عقد ديگري بوده ـ چه دائم و چه موقت ـ بايد توجه داشته باشد که تا عده­ ي شخص قبلي به اتمام نرسيده، نمي­ تواند با کسي ازدواج ـ دائم يا موقت ـ داشته باشد.

?? شايد اين مطلب براي برخي تعجب آور باشد؛ اما لازم تذکر دهم خانمي که شوهر دارد نمي­ تواند با کسي صيغه­ کند. بارها ديده­ام برخي خانم­ هاي متأهل گمان مي­ کنند که مي­ توانند با ديگري صيغه­ ي محرميت بخوانند!

?? در شرع مقدس اسلام چيزي به عنوان صيغه­ ي خواهر ـ برادري نداريم. تنها صيغه­ ي ازدواج است که به صورت ازدواج دائم و موقت شکل مي­ گيرد.

[?] . سوره ­ي نساء، آيه ­ي ??? امام صادق (عليه ­السلام) در جواب شخصي که از متعه سؤال مي­ کرد اين آيه را قرائت فرمودند. الکافي، ج?، ص????

[?] . عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (عليه­ السلام) قَالَ فِي الرَّجُلِ يَتَزَوَّجُ الْبِکْرَ مُتْعَةً قَالَ يُکْرَهُ لِلْعَيْبِ عَلَى أَهْلِهَا. / الکافي، ج?، ص????

نوع سوال: 

پربازدیدترین ها