سوال نکیر و منکر با علم خدا سازگاری دارد اصلا نیازی به این سوال هاست؟!

متن سوال: 
مگر خداوند متعال از نیات و اعمال انسان آگاهی ندارد پس به نظر می رسد نیازی به سوال نکیر و منکر نیست و این چنین سوال و جوابی غیر منطقی هست و وجود نداره پاسخ شما چیست؟

با سلام و سپاس از ارتباط¬تان با مركز ملی پاسخگویی به سوالات دینی

در این باره ممکن است اسرار بسیاری باشد ولی اجمالا می توان گفت: پرسش در قبر در واقع آغاز نعمت و عذاب برای انسان هاست ؛ مثلا نعمت بزرگي براي مؤمن است چون او از آن پرسش ها لذّت مي برد و آن هم موقعي که دو ملک را با قيافه هاي زيبا مشاهده مي کند برای او بسیار خوش آیند ومسرت بخش خواهد بود.
از باب تمثیل وتقریب مطلب به ذهن: درست مانند دانش آموز زرنگي که درسش را خوب خوانده است وقتي از او سئوال مي شود و به خوبي پاسخ مي دهد از پرسش وپاسخ نه تنها برای او رنجش آور نیست. بلکه لذّت عجيبي مي برد چرا که کمال خود را نشان داده است. مؤمن هم تمايل دارد که از خدايش و رسولش و اعتقاداتش پرسده شود و او با همان ايمان و اطميناني که در دنيا داشت پاسخگو باشد. در قرآن کریم فرمود:«يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ وَ يُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمينَ وَ يَفْعَلُ اللَّهُ ما يَشاءُ (1)خداوند كسانى را كه ايمان آوردند، به خاطر گفتار و اعتقاد ثابتشان، استوار مى‏دارد هم در اين جهان، و هم در سراى ديگر! و ستمگران را گمراه مى‏سازد، (و لطف خود را از آنها برمى‏گيرد) خداوند هر كار را بخواهد (و مصلحت بداند) انجام مى‏دهد.
در تفسير این آيه مرحوم علامه مجلسي از قول پيامبر اکرم (ص) نقل مي کند که ايشان فرمودند: «في القَبر اذا سُئل الموتي» وقتي که در قبر از او سئوال مي شود با استواري سخن مي گويد. (2)
شهید دستغیب در این رابط گفته است: اين امر (سئوال و پرسش) براي مؤمن سرورآفرين و به نوعی لذت و نعمت است. ولی براي گناه کاران و کافران ترسناک و زجرآفرين و به نوعی عذاب است. (3) واین نکته از روایات بخوبی بدست می آید مثلا در روایتی آمده: وقتی انسان را در قبر می گذارند، دو فرشته از فرشته های الهی به سراغ او می آیند. از اصول عقاید، یعنی توحید، نبوت و امامت و اینکه از چه پیشوایانی پیروی می کرده و از چگونگی مصرف کردن عمر در راه های مختلف و طریق کسب اموال و مصرف آن ها می پرسند. چنانچه از مؤمنان راستین باشد، به خوبی از عهده جواب بر می آید و مشمول رحمت و عنایات حق می شود. (4)
در هر صورت پرسش در قبر با علم داشتن خدا به همه امور بنده منافاتی ندارد چه اینکه در دنیا نیز آزمون های برای انسان پیش می آید با این که خداوند از همه نتایج عمل کرد بنده اش آگاه است ویا در قیامت نامه اعمال وشاهد اعمال در کار است با این که خدا به همه امور علم دارد. نکته دیگر این که این گونه پرسش ها عمومیت ندارد (5) در برخی روایات نقل شده است:
«لَا یُسْأَلُ فِی الْقَبْرِ إِلَّا مَنْ مَحَضَ الْإِیمَانَ مَحْضاً أَوْ مَحَضَ الْكُفْرَ مَحْضاً وَ الْآخَرُونَ یُلْهَوْنَ عَنْهُم؛ در قبر سوال نمی شود. مگر از کسانی که ایمان خالص یا کفر خالص دارند و از افراد دیگر صرف نظر می شود.»[6]
این روایت به صورتهای دیگر نیز از ائمه معصومین نقل شده است. ابوبکر حضرمی می گوید از امام صادق (ع) پرسیدم: از چه کسانی در قبرهایشان سوال می شود فرمود: از کسانی که ایمان خالص یا کفر خالص دارند.[7] به همین دلیل بعضی از علما معتقدند که سوالهای خاص (بررسی دقیق اعمال) مربوط به مومن محض و کافر محض است و از دیگران فقط راجع به کلیات سوال می شود و از جزئیات در قبر پرسیده نمی شوند.[8]
شاید به دلیل همین حساب و کتاب است که برخی روز قیامت بی حساب و معطلی وارد بهشت یا جهنم می شوند اما بقیه باید اعمالشان به دقت مورد محاسبه قرار گیرد .
چه این که از ره گذر این گونه برنامه ها است که مومنان واقعی از منافقان وکفار به طور مشخص متمایز می شوند چون وقتی در قبر از توحید و برخی دیگر از عقاید پرسیده شد. و مومن به خوبی از عهده جواب بر آمد معلوم می شود که او در دنیا از ایمان محکم بر خود دارد بوده که عقاید و باورهای او در فرایند شداید مرگ از یادش نرفته ودر هنگام مو اجه شد ن با فرشته پرسشگر و با پاسخ دقیق به سوال های او در واقع ایمان واعتقادات خود را به نمایش می گذارد ونشان می دهد که درجه ایمان او چه گونه بوده، فرق او با کسانی که تنها در ظاهر مدعی ایمان بوده اند چیست. وهم چنین این پرسش یک نوع اتمام حجت برای خود افراد مورد سوال در برزخ خواهد بود. گرچه در برزخ جای تکلیف نیست ولی جای نمایش قدرت الهی و نشان دادن برخی از حقایق به افراد است که در آموزه های دینی در دنیا برای مردم بیان شده بود.
چه این که این گونه امور جنبه تربیتی نیز دارد و برای اصلاح افراد بشر در عملکرد دنیاییشان چه بسا مایه تربیت و آموزنده باشد. در مجموع دلایل از این دست ممکن است حکمت وفلسفه پرسش های قبر را توجیه نماید. گرچه اسرار و نکته های واقعی این گونه آموزه ها برای کسی به طور دقیق و یقینی معلوم نیست.
پی نوشت ها :
1. ابراهيم،آیه 27.
2. مجلسی، بحارالانوار، نشر دار الاحیا التراث العربی بیروت ، 1403 ق، ج 6- باب احوال البرزخ و القبر، ص 228.
3. آية الله دستغيب، معاد، نشر کتاب خانه عتیق، شیراز چاپ اول بی تا، ص 24.
4. محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، نشر دار احیاء التراث العربی، بیروت 1403 ق، ج 6، ص 223، حدیث 24.
5-حسینی تهرانی، معاد شناسی، نشر حکمت قم 1407 ق، ج 1، ص 108- 106 .
6. کلینی، الكافی، نشر دار الکتب الاسلامیه تهران 1380 ق، ج‏3، 235.
7. کلینی، فروع کافی، نشر دار الاکتب الاسلامیه تهران 1380 ق، ج2، ص 237.
8. محمد محمدی اشتهاردی، عالم برزخ در چند قدمی ما، نشر مطبوعات دینی، ص109.

پربازدیدترین ها